PARAGRAFTA ANLATIM BİÇİMLERİ
Paragrafta anlatım biçimleri açıklama, tartışma, betimleme ve öyküleme olmak üzere 4’e ayrılmaktadır.
1. Açıklama : Ele alınan konuyla ilgili düşünceler ayrıntılara inilerek ve örnekler verilerek açıklanır.
-Herhangi bir konuda, okuyucuyu bilgilendirmeyi, ona bir şey öğretmeyi amaçlayan yazılarda kullanılır.
-Bu tür yazılarda bilgilendirme amacı güdüldüğünden yorum içeren ifadelere pek yer verilmez.
-Genellikle nesnel yargılar vardır. Açık, anlaşılır, sade bir dil kullanılır.
Şinasi, Tanzimat Döneminin en önemli şair ve yazarlarından biridir. Agâh Efendi ile birlikte ülkemizin ilk özel gazetesi Tercüman-ı Ahval’i, ardından tek başına Tasvir-i Efkâr gazetesini çıkarmıştır. Fransızcadan ilk şiir çevirilerini yapmış, ilk yerli oyunumuz Şair Evlenmesi’ni yazmıştır. Sanatçı, edebiyatımızda ilk makaleyi yazmış, nesirde bağ-fiillerle uzayıp giden cümleyi süsten kurtarıp düşünceyi ve anlaşılmayı ön plana almıştır.
2. Tartışma : Açıklama gibi düşünce paragrafı anlatım biçimidir.
-Ancak yazar konuyla ilgili kendi görüşlerini dile getirir.
-Bir düşüncenin yanlışlığını belirtip doğru olduğunu düşündüğü kendi düşüncesini savunma vardır.
Bizde, sanat eseri yarına diliyle kalır, şeklinde yanlış bir düşünce var. Sanat eserinin yarına kalması sadece diliyle İlgili değildir Eserin konusu da en az dili kadar önemlidir. İnsanların ilgisini çekmeyen konularda yazılan eserlerin durumu hiç de iç açıcı değildir. O yüzden sanat eserinin yarına kalması, aynı zamanda işlenecek olan konuyla da ilgilidir.
3. Betimleme (Tasvir Etme) : Belli bir nesneyi, kişiyi, yeri farklı özellikleriyle anlatmaktır. Betimleme sözcüklerle o varlığın resmini çizmektir. Niteleyici sözcüklere yer verilir ve mutlaka gözlem söz konusudur.
Anlatımda geçen yerler adete gözde canlanır.
Anadolu’nun hüzünlü sonbaharlarından biriydi. Toprak yola serpilmiş gibi duran seyrek taş parçaları güneşin ilk ışıklarıyla parıldıyor, araba sarsıldıkça gözlerimin önünde kıvılcımlar gibi yanıp sönüyordu. Ara sıra daha fazla koşmak isteğiyle şahlanan gürbüz hayvanların yoldan kaldırdıkları tozlar, arabayı sararak boşlukta uçuşuyor; titreşiyor, sonra dalga dalga yere inerek gözden kayboluyordu.
4. Öyküleme (Hikaye Etme) : Olay anlatımıdır. Yani belli bir zamanda belli bir çevrede kişilerle ilgili gerçekleşen olay anlatılır. Öykülemede olaylar belli bir oluş sırasına göre verilir ve birbirine bağlanır.
Olaylar kişi, zaman ve mekan bağlamında gelişir.
Soğuk bir İstanbul sabahı… Gökyüzünde bulut kaynıyor; yağmur yağdı yağacak… Biz yola koyuluyoruz. Yarım saat sürecek yolculuğumuzu, Maltepe’nin bildik sokaklarından geçerek bir an önce bitirme telaşındayız, Sokaklar, işe yetişmek için koşuşanlarla dolu. İnsanlar, rayların üzerinden, sağa sola bakarak, hızlı adımlarla geçiyor. Bir banliyö treni Gebze yönüne doğru gürültüyle yol alıyor.
