Sözcüğün Yapısı

SÖZCÜĞÜN YAPISI

     Sözcüğün yapısı sorulunca aslında kelimenin basit mi, türemiş mi, birleşik mi olduğu sorulmaktadır. Bu 3 ünü inceleyecek olmakla birlikte bu kelimelerin ayrımını anlamak için kelimenin kökenini ve ekleri de inceleyeceğiz.

1. Sözcüğün Kökleri : Sözcükler isim kök ve fiil kök olmak üzere 2'ye ayrılır.

a. Fiil Kök: Kelimelerin sonuna -mek, -mak mastar ekleri getirilebilen kelimeler fiil kök lü kelimelerdir.

Sev-mek,  Oyna-mak,     gez-mek,    bil-mek,     konuş-mak

b. İsim Kök: Kelimelerin sonuna -mek, -mak mastar ekleri getirilemeyen kelimeler isim kök lü kelimelerdir..

kazak,       futbol,            peçete,         araba,             çizgi

2. Ekler : Ekler kökten sonra gelen ve kök ile anlamca bağ kuran parçalardır. Bir sözcüğün kökü ile ek aldıktan sonraki hali arasında mutlaka anlamca bir bağ bulunması gerekir.

a. Yapım Eki: Sözcüğün yapısını, anlamını ve bazende türünü değiştirebilen eklere yapım eki denir.

Çiz-gi,      as-kı,       bil-gi,           gör-gü,            kız-gın

b. Çekim Eki: Eklendikleri sözcüğün anlamını, yapısını ve türünü değiştirmeyen sadece görevini belirleyen eklere çekim ekleri denir. 

 ev-i,      kapı-nın,       ev-leri,       ağaç-lar,        senin-ki

3. Sözcüğün Yapısı : Sözcükler yapılarına göre basit, türemiş ve birleşik olmak üzere 3'e ayrılır.

a. Basit Sözcük: Yapım eki almamış kelimelere basit sözcük denir. 

 kazaklar,      kitabım,       böğürtlen,       ağaçlar,     seninki

b. Türemiş Sözcük: En az bir tane yapım eki almış kelimelere türemiş sözcük denir. 

 kışlık,      kitapçı,          gözcü,           bilgiç,            çaycı

c. Birleşik Sözcük: Birden çok sözcüğün anlam veya yapı açısından birbirine kaynaşması ile oluşan sözcüklerdir. 

 affetmek,      bilgisayar,        kırıkkale,         kahvaltı,